Trong vô vàn món ăn đặc trưng của đất nước Nhật Bản, Oden có lẽ là món dễ khiến người ta rung động nhất vào những ngày đông lạnh giá. Không cầu kỳ trong cách chế biến, không cần nguyên liệu đắt đỏ, nhưng Oden lại mang một sức hút kỳ lạ, như thể ẩn chứa bên trong đó là cả một hơi thở mùa đông, là những nhịp sống bình dị nhưng đầy ấm áp của người Nhật.
Mỗi bát Oden là một câu chuyện nhỏ được nấu nên từ đậu phụ rán vàng ươm, bánh cá thơm lừng, củ cải trắng ninh mềm, trứng luộc ngọt bùi... Tất cả được nấu chung trong một nồi nước dùng thanh trong, không quá mặn nhưng sâu vị, đủ để từng nguyên liệu thấm đẫm hương thơm, làm dịu đi cái rét buốt ngoài trời. Món ăn này không chỉ là một phần trong thực đơn mà đã trở thành một biểu tượng, một "nghi lễ" không thể thiếu mỗi khi mùa đông gõ cửa tại Nhật Bản.
2. Tinh túy trong từng nguyên liệu
Oden không có công thức cố định. Ở mỗi vùng miền, người dân lại thêm vào đó những nguyên liệu địa phương, tạo nên màu sắc riêng biệt. Nhưng cho dù có thay đổi ra sao, tinh thần của Oden vẫn được giữ vững – đó là sự hòa quyện nhẹ nhàng giữa hương và vị, giữa truyền thống và hiện đại.
Củ cải trắng luôn là một thành phần được ưa chuộng nhất. Sau nhiều giờ ninh, từng miếng củ cải trở nên mềm mịn, ngọt dịu và thấm đẫm nước dùng, mang đến cảm giác như tan chảy trong miệng. Đậu phụ rán thì vừa ngậy, vừa dai, giữ được độ mềm nhưng vẫn không bị vỡ. Các loại bánh cá như Satsuma-age hay Chikuwa tạo nên kết cấu thú vị, vừa dai dai, vừa đậm vị biển cả. Và không thể thiếu trứng luộc, phần tưởng như đơn giản nhất nhưng lại bổ sung cho Oden sự đầy đặn, hài hòa.
Konnyaku – một loại thạch thực vật được làm từ củ khoai nưa – cũng thường góp mặt như một "mảnh ghép" làm phong phú kết cấu món ăn. Khi ăn, từng miếng konnyaku như mát nhẹ, đối lập với cảm giác ấm nóng từ nước dùng, tạo nên sự cân bằng thú vị về cảm giác. Dù bạn ăn một hay nhiều loại nguyên liệu, điều đặc biệt là bạn luôn cảm nhận được sự dịu dàng, giản dị nhưng đầy chăm chút trong từng miếng ăn.
3. Vì sao Oden trở thành biểu tượng mùa đông?
Oden không chỉ phổ biến trong bữa cơm gia đình, mà còn là hình ảnh gắn liền với những góc phố nhỏ, những cửa hàng tiện lợi (konbini), hay những xe đẩy nhỏ ven đường ở Nhật Bản. Vào những đêm lạnh, người ta thường đứng lại bên nồi Oden nóng hổi, vừa ăn vừa xuýt xoa, để rồi cảm nhận rõ rệt sự gần gũi – dù là người xa lạ hay thân quen, chỉ cần chung nhau một bát Oden, là đã đủ để thấy ấm lòng.
Món ăn này còn xuất hiện nhiều trong các bộ phim truyền hình, truyện tranh, hoặc các chương trình văn hóa Nhật, như một biểu tượng của sự gắn bó gia đình và tình cảm bạn bè. Không phải ngẫu nhiên mà người Nhật gọi Oden là "món ăn quốc dân mùa đông". Nó không chỉ làm ấm bụng, mà còn là thứ giúp con người gần nhau hơn, tạo ra những khoảnh khắc sẻ chia đầy cảm xúc.
Thời điểm từ tháng 11 đến tháng 2 – khi mùa đông đến gần và Tết truyền thống cận kề – cũng là lúc mà Oden xuất hiện dày đặc nhất trong các buổi tụ họp gia đình hay những buổi hẹn bạn bè. Oden không cần phải có trong những dịp đặc biệt, mà chính nó là điều đặc biệt làm nên mùa đông Nhật Bản.
4. Sợi dây kết nối giữa món ăn, thời tiết và văn hóa Nhật Bản
Nhật Bản là đất nước của sự tinh tế – nơi mà mỗi mùa đều có món ăn đại diện. Nếu mùa xuân là thời điểm của hoa anh đào và wagashi ngọt ngào, thì mùa đông chắc chắn là mùa của Oden. Không phải chỉ vì Oden giúp người ta chống chọi với giá lạnh, mà bởi vì nó mang lại cảm giác "ở nhà" – một cảm giác mà người Nhật luôn tìm kiếm trong văn hóa sống cộng đồng của họ.
Trong các lễ hội mùa đông, đặc biệt là các lễ hội đón năm mới, hình ảnh những nồi Oden khói bay nghi ngút thường xuất hiện như một phần không thể thiếu. Mọi người đứng quay quần, nâng cốc rượu sake, gắp từng miếng Oden nóng hổi, rồi trò chuyện, chia sẻ về một năm đã qua hay những ước vọng cho năm sắp đến. Có thể nói, Oden là món ăn giúp những cuộc trò chuyện trở nên chân thành hơn, những mối quan hệ trở nên gắn bó hơn, và những ký ức trở nên đáng nhớ hơn.
Oden không chỉ là một món ăn đơn giản – nó là hiện thân của cả một mùa, của một phong cách sống đậm đà bản sắc Nhật Bản. Trong cái lạnh buốt của mùa đông, được ngồi cạnh người thân, bạn bè bên nồi Oden bốc khói là điều khiến cuộc sống trở nên trọn vẹn hơn bao giờ hết. Nếu bạn đang muốn chạm vào hồn cốt của văn hóa ẩm thực Nhật, hãy bắt đầu từ một bát Oden – nơi mà từng ngụm nước dùng cũng kể một câu chuyện về sự sẻ chia và kết nối.